بارنامه چیست؟ انواع بارنامه و اهمیت آن در انواع حمل و نقل بین المللی

در حمل و نقل بین‌المللی کالاها، محصولات و اجناس از یک کشور به کشور دیگر جابه‌جا می‌شوند. دراین حوزه داشتن مدارکی مانند بارنامه یکی از الزامات اساسی در حمل کالا است. حال به این موضوع می‌پردازیم که بارنامه چیست و انواع بارنامه کدام است؟ تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

بارنامه چیست؟

بارنامه یک سند رسمی است که توسط فرستنده یا نماینده او برای حمل کالا به مقصد نهایی صادر می شود. این سند نقش مهمی در فرآیند حمل و نقل ایفا می کند، زیرا اطلاعات کلیدی مانند نوع کالا، وزن، تعداد و مقصد نهایی را شامل می شود.

بارنامه نه تنها به عنوان یک سند شناسایی برای کالاها عمل می کند بلکه به عنوان قرارداد حمل و نقل بین فرستنده و حمل کننده نیز محسوب می شود. در واقع، بارنامه به عنوان یک گواهی حمل و نقل، تضمین می کند که کالاها به درستی و به مقصد نهایی حمل می شوند. بارنامه حاوی اطلاعات مهمی است که شامل جزئیات حمل، شرایط ترخیص، هزینه‌ها، و مسئولیت‌ها می‌شود.

نقش بارنامه در ترخیص کالا از گمرک

بارنامه یک مدرک حیاتی برای فرآیند ترخیص کالا از گمرک است و در این مرحله، داشتن بارنامه معتبر اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. از آنجایی که این سند حاوی تمام اطلاعات کلیدی محموله است، به مأموران گمرک اجازه می‌دهد تا هویت کالا را تأیید کرده و با سایر اسناد تطبیق دهند. چه برای بارنامه حمل و نقل هوایی باشد و چه بارنامه دریایی و بارنامه زمینی، این سند به عنوان سند مالکیت و شناسایی کالا عمل می‌کند و بدون ارائه آن، امکان ترخیص کالا از گمرک وجود ندارد. در واقع، هرگونه نقص در اطلاعات بارنامه می‌تواند به تأخیر و جریمه منجر شود؛ به همین دلیل درک اینکه بارنامه چیست و چه کاربردی دارد، یک امر ضروری است.

انواع بارنامه

بارنامه‌ها انواع مختلفی دارند که بسته به نوع حمل و نقل و شرایط خاص، مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این بخش به بررسی برخی از انواع رایج بارنامه بین المللی می پردازیم:

• بارنامه دریایی

 این نوع بارنامه برای حمل کالاها از طریق دریا و کشتی های بزرگ باربری استفاده می شود. بارنامه دریایی حاوی اطلاعاتی مانند نام کشتی، بندر مبدا و مقصد، و تعداد کانتینرها است. برای حمل بار دریایی به کانادا باید از بارنامه های مطابق با قوانین این کشور استفاده کرد.

• بارنامه هوایی

 بارنامه هوایی برای حمل کالاها از طریق هواپیما استفاده می شود. این نوع بارنامه اطلاعاتی مانند شماره پرواز، فرودگاه مبدا و مقصد، و وزن کل محموله را شامل می شود. اگر شما در هنگام سفر با هواپیما میزان بار همراهتان بیش از اندازه مجاز باشد باید هزینه اضافه بار هواپیما را بپردازید.

• بارنامه جاده ای

همانطور که مشخص است بارنامه جاده ای برای حمل کالاها از طریق جاده و با استفاده از کامیون یا تریلر استفاده می شود. این نوع بارنامه شامل اطلاعاتی مانند شماره پلاک کامیون، مقصد و مبدا حمل و نقل، و نوع کالا است که در فریت بار به منچستر استفاده می‌شود.

• بارنامه ریلی

درست مانند بارنامه های دیگر، بارنامه ریلی برای حمل کالاها از طریق راه آهن استفاده می‌شود. این نوع بارنامه شامل اطلاعاتی مانند شماره واگن، ایستگاه مبدا و مقصد، و نوع کالا است

• بارنامه چند وجهی

این نوع بارنامه برای حمل و نقل ترکیبی بار از چند روش مختلف حمل و نقل مانند دریا، هوا و جاده استفاده می شود. بارنامه چند وجهی شامل تمامی اطلاعات مربوط به هر یک از مراحل حمل و نقل است.

اجزای تشکیل‌دهنده بارنامه هوایی بین‌المللی (Air Waybill – AWB)

بارنامه هوایی یک سند حمل‌ونقل است که برای ارسال کالا از طریق هوا صادر می‌شود. این سند بین فرستنده (صاحب کالا) و حمل‌کننده (شرکت هواپیمایی) برای مشخص کردن شرایط حمل، تحویل کالا و مسئولیت‌ها تنظیم می‌شود. بارنامه هوایی به‌عنوان یک مدرک قانونی برای مالکیت کالا و همچنین برای ترخیص کالا از گمرک استفاده می‌شود. اجزای اصلی بارنامه هوایی بین‌المللی عبارتند از:

— شماره بارنامه هوایی (AWB Number)

این شماره یک شناسه یکتا برای بارنامه هوایی است که شامل 11 رقم بوده و به‌طور خاص برای ردیابی محموله استفاده می‌شود.

— اطلاعات فرستنده (Shipper’s Information)

نام، آدرس، و اطلاعات تماس فرستنده کالا، شامل شخص یا شرکتی که کالا را ارسال می‌کند.

— اطلاعات گیرنده (Consignee’s Information)

نام، آدرس، و اطلاعات تماس گیرنده کالا، که معمولاً در کشور مقصد قرار دارد و محموله به او تحویل داده می‌شود.

— شرح کالا (Description of Goods)

این بخش شامل اطلاعات دقیق و کامل در مورد کالاهای حمل‌شده است، از جمله نوع کالا، تعداد بسته‌ها، وزن، ابعاد و سایر ویژگی‌های مرتبط.

— مقدار و وزن کالا (Quantity and Weight)

مقدار و وزن دقیق کالاهایی که در محموله قرار دارند، از جمله وزن ناخالص و وزن خالص (بدون بسته‌بندی).

— شرایط حمل و تحویل (Terms of Carriage)

شرایطی که تحت آن کالا حمل می‌شود، از جمله اینکه کالا از نقطه‌ای به نقطه دیگر به‌صورت ترانزیتی یا مستقیم حمل می‌شود و شرایط مربوط به مسئولیت‌های حمل‌کننده.

— هزینه‌ها و حق‌الزحمه (Freight Charges)

هزینه حمل‌ونقل کالا و سایر هزینه‌های مربوطه که ممکن است شامل هزینه‌های اضافی مانند بیمه، بارگیری، تخلیه، و گمرک باشد.

— اطلاعات پرواز (Flight Details)

مشخصات مربوط به پرواز، از جمله شماره پرواز، تاریخ پرواز، فرودگاه مبدا و مقصد، و در برخی موارد مسیرهای حمل‌ونقل جایگزین.

— اطلاعات گمرکی (Customs Information)

اطلاعاتی که به گمرک‌ها کمک می‌کند تا کالا را ترخیص کنند، شامل توضیحات مربوط به اسناد گمرکی و شرایط واردات یا صادرات کشور مقصد.

— توضیحات اضافی (Special Instructions)

شامل هرگونه دستورالعمل خاص در خصوص نگهداری یا حمل کالا مانند شرایط دمایی خاص، حساسیت کالا، یا هرگونه درخواست ویژه برای حمل یا تحویل.

— امضاء و تایید حمل‌کننده (Carrier’s Signature and Acknowledgment)

امضاء و تایید حمل‌کننده که نشان‌دهنده پذیرش محموله برای حمل به مقصد است.

— تاریخ و زمان تحویل کالا (Date and Time of Delivery)

تاریخ و زمان تحویل کالا به گیرنده در مقصد نهایی.

— شرایط حمل و مسئولیت‌ها (Liability and Terms of Transport)

توضیح شرایط و مسئولیت‌های حمل‌کننده در مورد آسیب یا گم شدن کالا، مدت زمان حمل، و شرایط بیمه.

— معلومات اضافی دیگر (Additional Remarks)

هرگونه اطلاعات اضافی یا یادداشت‌هایی که برای فرآیند حمل یا ترخیص کالا ضروری باشند.

در تصویر زیر یک نمونه از بارنامه بین المللی هوایی و اطلاعات مندرج در آن را قرار داده ایم. بارنامه هوایی برای هر محموله متفاوت است و ممکن است بسته به شرایط و نوع حمل، برخی از این اجزا متفاوت باشند.

قوانین بارنامه

قوانین مربوط به بارنامه ها بسته به نوع حمل و نقل و مقررات هر کشور متفاوت است. این قوانین به منظور حفاظت از حقوق طرفین درگیر در حمل و نقل کالا و تضمین سلامت و صحت حمل و نقل وضع شده‌اند. برخی از این قوانین عبارتند از:

• قانون CMR

این قانون برای حمل و نقل جاده ای بین المللی استفاده می شود و شامل مقررات مربوط به مسئولیت حمل کننده، مدارک مورد نیاز مانند گواهی مبدا  و روش های ارسال بار است.

• قانون ورشو

این قانون برای حمل و نقل  هوایی بین المللی استفاده می‌شود و شامل مقررات مربوط به مسئولیت حمل کننده هوایی، نحوه پرداخت خسارت و مدارک مورد نیاز است. شرکت حمل و نقل هوایی باید این قوانین را رعایت کند.

• قانون هامبورگ

این قانون برای حمل و نقل دریایی بین المللی استفاده می‌شود و شامل مقررات مربوط به مسئولیت حمل کننده دریایی، نحوه پرداخت خسارت و مدارک مورد نیاز ارسال بار با کشتی است.

• قانون CIM

این قانون برای حمل و نقل ریلی بین‌المللی استفاده می شود و شامل مقررات مربوط به مسئولیت حمل کننده ریلی، نحوه پرداخت خسارت و مدارک مورد نیاز است.

ارتباط بارنامه با فریت بار

فریت بار به معنای حمل و نقل کالا به صورت غیر تجاری و معمولا برای مصارف شخصی است. این نوع حمل و نقل بیشتر برای ارسال وسایل شخصی، هدایا و کالاهای غیر تجاری از یک کشور به کشور دیگر استفاده می شود. در فرآیند فریت هوایی نیز از بارنامه استفاده می شود تا کالاها به درستی شناسایی و حمل شوند.

در واقع، بارنامه در فریت بار نقش مهمی ایفا می کند. بارنامه های فریت بار معمولا شامل اطلاعات دقیق‌تری از محتویات بار، ارزش کالاها و مقصد نهایی هستند. این اطلاعات به منظور جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی در گمرک و همچنین تضمین سلامت و سلامت کالاها و برآورد هزینه ارسال بار از انگلیس به ایران در طول مسیر حمل و نقل ارائه می شوند.

با توجه به تنوع قوانین و مقررات مربوط به بارنامه ها، استفاده از یک بارنامه دقیق و کامل در فرآیند فریت بار به آمریکا بسیار حائز اهمیت است. این امر به منظور تضمین صحت و سلامت حمل و نقل کالاها و همچنین رعایت قوانین و مقررات بین المللی صورت می گیرد.

در ادامه، جدول مربوط به مراحل فریت بار آورده شده است. این مراحل به صورت خلاصه و کاربردی، فرآیند ارسال کالا را از ابتدا تا انتها نشان می‌دهند.

این جدول مراحل اصلی فریت بار را به صورت خلاصه نشان می‌دهد که می‌تواند در فرآیند حمل و نقل کالا بسیار کاربردی باشد.

سخن پایانی

بارنامه یک سند مهم و قانونی است که در فرآیند حمل و نقل کالاها به کار می رود. این سند توسط شرکت های حمل و نقل و شرکت کارگو صادر می‌شود و اطلاعات کلیدی درباره محموله را شامل می شود، از جمله نوع، مقدار، و مقصد کالا. شاید برای شما سوال باشد، کارگو چیست؟ درواقع کارگو حمل کالاها به صورت تجاری است.در این بین اهمیت بارنامه در تضمین صحت و سلامت حمل و نقل و نیز حفاظت از حقوق فرستنده و گیرنده بار قابل انکار نیست.
برای مثال، فرض کنید قصد دارید محموله ای از انواع لوازم خانگی را از تهران به هامبورگ ارسال کنید. برای این کار، لازم است که با یک شرکت حمل و نقل معتبر قرارداد ببندید و از آن‌ها درخواست بارنامه کنید.

بارنامه صادر شده، نه تنها اطلاعات دقیقی درباره نوع و مقدار لوازم خانگی ارائه می‌دهد، بلکه مقصد نهایی و شرایط حمل و نقل نیز به وضوح در آن قید شده است. این سند به شما اطمینان می‌دهد که محموله شما به درستی و طبق قرارداد حمل خواهد شد و در صورت بروز هرگونه مشکل، می‌توانید از این سند به عنوان مدرک قانونی استفاده کنید.

سوالات متداول (FAQ)